Charles De Gaulle, de dwarsligger

Charles de Gaulle werd in 2005 verkozen tot grootste Fransman aller tijden. Niet ten onrechte zoals ge hieronder zult kunnen lezen, vermits hij ook voor ons, Belgen belangrijk was, wat weinig geweten is.

De eerste keer dat hij vlakaf “nee” zei was toen Hitler in 1940 vroeg om de strijd te staken en zich over te geven. Maarschalk Pétain gaf toe en installeerde een Duitsgezinde Franse regering die later beschuldigd werd van collaboratie. De Gaulle daarentegen verliet Frankrijk en verkoos de strijd verder te zetten vanuit Engeland door het verzet te motiveren, en werd daardoor ter dood veroordeeld door het collaborerende Vichy-regime.

De tweede keer dat hij dwarslag en kategoriek “nee” zei was bij de Franse Europapolitiek en de overheersende rol van de Amerikanen in de Navo, omdat voor hem de soevereiniteit en de onafhankelijkheid van Frankrijk boven alles ging. Het heeft mij altijd verwonderd dat De Gaulle niet aanwezig was bij de besprekingen in Jalta tussen Stalin, Churchill en Roosevelt over de na-oorlogse verdeling van Europa, terwijl toch De Gaulle de belangrijkste vertegenwoordiger was van het Europese vasteland. Zelfs nadien in Potsdam (Truman, Stalin en Churchill)  werd hij genegeerd. Een begrijpelijke reden zou kunnen zijn dat de Amerikanen en ook Churchill hem een moeilijke man vonden om akkoorden mee te sluiten en hem liever buitenspel zetten. Van Churchill zou men dat kunnen verwachten dat hij De Gaulle niet gunstig gezind was, gezien de oorlogsgeschiedenis tussen de Fransen en de Engelsen in vorige eeuwen. 

Maar de Amerikanen? Die hadden andere plannen in gedachten en De Gaulle was daarbij een voorspelbare dwarsligger. Zij zagen Europa als een gemakkelijk in te palmen wingewest, door het installeren van de Navo, als voorhoede tegen de communistische Sowjet-unie. Bij conflict konden de Amerikanen het uitvechten op Europees grondgebied. Sluw als ze waren, wilden ze de Europeeërs verleiden met het Marschall-plan, zogezegd steun om het vernielde Europa terug op te bouwen. Maar zoals altijd , voor wat , hoort wat en de Nederlanders zouden het nog ondervinden toen ze later weigerden deel te nemen aan de Koreaanse oorlog: Amerika dreigde hen af met de steun in te trekken waardoor ze niet anders konden dan toegeven. Maar De Gaulle had hun slechte bedoelingen door en joeg de Amerikaanse troepen en de Nato-commando’s uit Frankrijk en bouwde zijn eigen leger op. 

De Belgen zouden het ook nog te verduren krijgen toen de Amerikanen hen verplichtte kernraketten te installeren op hun grondgebied die gericht stonden op Rusland.  Wat een politiek gehakketak heeft dat niet veroorzaakt? Zelfs Wilfried Martens liep hierbij een blauwtje op toen bleek dat zijn minister van landsverdediging Frank Swaelen achter zijn rug een akkoord gesmeed had met Uncle Sam.

Dat de Amerikanen niet De Gaulle-gezind waren bleek ook toen ze zelfs gingen samenwerken in 1942 met Vichy-generaal Henri Giraud om het bevrijde Noord-Afrika te besturen. Wie was er hier dan onbetrouwbare partner?

Voor De Gaulle hadden zomin de Amerikanen als de Engelsen iets te zoeken op het Europese vasteland en dat was ook de reden dat De Gaulle de Britse toetreding tot de Europese Gemeenschap tegenwerkte, mede omdat hij vond dat de Britten teveel onder druk stonden van de Amerikanen (De Britten hadden enorm veel geleend bij de Amerikanen en waren hun wereldhegemonie daardoor verspeeld ten voordeel van de USA). De Gaulle sloot daarom een akkoord met de verliezende partij, met name Konrad Adenauer om samen Europa terug zijn glans te geven. En Charles zocht ook toenadering tot de Russen, wat een doorn in het oog was van de Amerikanen, maar vanzelfsprekend geapprecieerd werd door Nikita Chroesjtjov.  In ieder geval was De Gaulle een visionnair wat de Britten betreft, nu dat Europa Brexit op zijn brood gekregen heeft en nog niet verteerd heeft. De Gaulle was een politieke reus die elders in Europa onderschat werd door het Europese volk, buiten de Fransen gerekend. Charles was van de overtuiging dat staten geen vrienden waren.  Hij had toen dus ook al voorzien dat Europa een vastgeroeste instelling zou worden, bevolkt met vertegenwoordigers die alleen het eigen belang dienden. Alleen grote geesten kunnen zover in de toekomst zien en denken. Einstein was ook zo iemand.