Music, politics and science facts, you like to know

Joel Whitburn en Billboard

Voor wie al jaren met muziek bezig is, klinken de namen Billboard en Joel Whitburn vertrouwd in de oren. Maar weten ze wel hoe die legendarische muziekboeken ontstaan zijn? Hieronder kun je lezen hoe het muzikale huwelijk tussen beiden ontstaan is.

Billboard was oorspronkelijk een tijdschrift dat op 1 november 1894 opgericht werd door de stichters William Donaldson en James Hennegan en was initieel een handelspublicatie voor afficheplakkers maar verschoof later meer naar de muziekindustrie.

Joel Whitburn werd geboren op 29 november 1939 in Menomonee Falls, Wisconsin, en groeide daar op als een gepassioneerde muziekliefhebber en sportfanaat. Als tiener in de jaren 1950 begon hij platen te verzamelen. In 1953 abonneerde hij zich op Billboard, het toonaangevende muziekmagazine, na een toevallige ontmoeting ermee tijdens een uitje met zijn moeder. Toen de Billboard Hot 100 in 1958 werd geïntroduceerd, werd hij geobsedeerd: hij noteerde wekelijks de chartposities op indexkaarten, inclusief piekposities, weken in de charts en labels. Dit handmatige archief groeide uit tot een levenswerk, met een ondergrondse kluis vol met bijna elke chart-hittende 78-rpm, 45-rpm, LP en CD.

Doorbraak als Chart-Historicus

In de jaren 1960 werkte Whitburn bij RCA in platenverdeling, waar hij zijn chartdata gebruikte om radiostations te adviseren. In 1970 richtte hij Record Research, Inc. op in Menomonee Falls, Wisconsin – een bedrijf dat Billboard’s charts (en die van concurrenten als Cash Box en Radio & Records) gedetailleerd analyseerde onder een licentieovereenkomst met Billboard. Met een team van onderzoekers creëerde hij uitgebreide referentieboeken, die feiten, statistieken en trivia over duizenden hits bevatten. Deze boeken werden onmisbaar voor de muziekindustrie, DJ’s en fans wereldwijd.

Zijn werk maakte de chaotische geschiedenis van charts toegankelijk: voorheen moest je talloze Billboard-edities doorspitten in een bibliotheek; Whitburn bundelde alles in één volume.

Belangrijke Publicaties en Bijdragen

Whitburn publiceerde meer dan 100 boeken via Record Research en 19 via Billboard Books. Zijn vlaggenschip was de serie Top Pop Singles, die de Hot 100-geschiedenis dekt. Andere reeksen omvatten country, R&B en albums. Bekende titels:

Zijn boeken hielpen programma’s als Casey Kasem’s American Top 40 en verankerden de Hot 100 als dé Amerikaanse chart. Whitburns werk omspant van 1940 tot hedendaagse hits, met data over pieken, weken en trivia.

Persoonlijk Leven en Uitdagingen

Whitburns huis in Wisconsin was een muziektempel, met een ondergrondse vault uit de jaren 1990 vol chartdocumenten. Hij werkte nauw samen met zijn dochter Kim Bloxdorf, vice-president van Record Research. Ondanks gezondheidsproblemen bleef hij productief tot op hoge leeftijd. Hij overleed op 82-jarige leeftijd op 14 juni 2022 aan complicaties van gezondheidsissues, zoals bevestigd door zijn protégé Paul Haney.

Nalatenschap

Joel Whitburn, bijgenaamd “de ultieme chart-historicus”, revolutioneerde muziekonderzoek. Zijn boeken – met bijna 300 titels in totaal – zijn nog steeds de bijbel voor chartfans en de industrie. Record Research blijft bestaan, met updates tot 2025. Zonder hem zou de geschiedenis van hits als die van Elvis of Taylor Swift minder toegankelijk zijn. Billboard eerde hem als “de thrill van de weekly charts”.