De uitvinder van de Soul muziek, Ray Charles

Ray Charles Robinson (1930–2004) was een Amerikaanse zanger, pianist en componist, bijgenaamd “The Genius”. Geboren in Albany, Georgia, werd hij op 7-jarige leeftijd volledig blind door glaucoom. Hij groeide op in armoede, leerde piano en braille-muziek in een school voor blinden en debuteerde professioneel als tiener.

In de jaren 1950 pionierde hij soulmuziek door gospel, jazz, blues en rhythm-and-blues te combineren. Hits als “What’d I Say” (1959), “Georgia on My Mind” (1960) en “Hit the Road Jack” (1961) maakten hem wereldberoemd. Hij won 17 Grammy’s, waaronder een lifetime achievement award.

Charles worstelde met heroïneverslaving (hij kickte af in 1965) en bleef tot zijn dood optreden. Hij overleed in 2004 aan leverfalen. Zijn invloed op pop, soul en R&B is ongeëvenaard; in 2004 verscheen de biografische film Ray met Jamie Foxx in de hoofdrol.

Ray Charles wordt beschouwd als de uitvinder van de soulmuziek – een genre dat hij in de late jaren 1950 creëerde door gospel te seculariseren en te combineren met R&B, jazz en blues. Hieronder de kern van zijn bijdrage:

Van gospel naar soul

  • Voor Charles was gospel heilig; het zingen van wereldse teksten op gospelmelodieën was taboe.
  • Hij brak dat taboe met nummers als “I Got a Woman” (1954): hij nam de gospelklassieker “It Must Be Jesus” van The Southern Tones en verving de religieuze tekst door een liefdeslied.
  • Resultaat: call-and-response met achtergrondzangers (Raelettes), rauwe emotie, handgeklap en piano-riffs – de blauwdruk van soul.
  • Belangrijke Soul-tracks waren: What’d I Day (1959), Let the good times roll (1960), Hit the road Jack (1961), You don’t know me (1962).
  • Zijn achtergrond-zangeressen The Raylettes (o.a. Margie Hendricks) waren cruciaal. Ze zongen niet alleen harmonieën, maar antwoorden in call-and-response – een gospel-techniek die soul kenmerkt.

Studio-innovatie

Charles produceerde zelf en experimenteerde: hij gebruikte zijn Wurlitzer elektrische piano als lead-instrument; hij deed overdubs en multitracking voor rijkere arrangementen, en om een live-gevoel in de studio te creëren speelde de band samen met hem, zonder kliksporen (click tracks dat ze later via koptelefoons hoorden), die dienen om de muzikanten een timingreferentie te bieden.

Invloed op anderen

  • Otis Redding, Aretha Franklin, James Brown noemden hem als inspiratie.
  • Aretha’s “Respect” en Otis’ “I’ve Been Loving You Too Long” bouwen direct op Charles’ emotionele intensiteit en gospelstructuur.

Ray Charles maakte gospel werelds en R&B emotioneel diepgaand – dat is soul. Zijn stem (schreeuwend, fluisterend, kreunend) en piano waren één instrument. Zonder hem geen Motown, geen Stax, geen moderne R&B. Ray zei het zelf zo: “Soul is when you take a song and make it your own, make it come from your gut.”